Als iemand zegt: dit klopt niet

Als iemand in je organisatie zegt: dit klopt niet, dan heb je daar als leider naar te luisteren. En als dat nog niet bij je taak hoorde: het is 2023, zo doen we dat nu.

Juist in het geval van grensoverschrijding, dat vaak leunt op doorgegeven cultuur, is systeemverandering waardevoller dan wie slachtoffer of dader is. Al zijn die twee onmisbaar als aanleiding, aanjager en symbolen van verandering. Onderzoek dus het systeem en de raderen die mogelijk haperen.

Weet dat de leider altijd de taak heeft de grenzen vast te stellen en te bewaken, dus ze zelf ook te voelen, weten en eigen te maken. Maar voelen lijkt om te beginnen al een dingetje. Onder – zelf opgelegde of ervaren –  druk kan je in de stress-reactie fight of freeze schieten, waardoor de communicatie tussen hoofd, hart en lijf stokt. Je kan dan snel iets doen of zeggen, dat je nooit van een ander zou pikken en al helemaal je eigen geliefden niet zou toewensen. Je richt je energie verkeerd, zou je ook kunnen zeggen.

Echter: voelen (en weten, en consequenties trekken) is helemaal je eigen verantwoordelijkheid, als je volwassen en wilsbekwaam bent. Met name mannen hebben matig geleerd emoties als angst en woede in zichzelf te herkennen, waardoor die zich woede, in de vorm van agressie of depressie, kunnen manifesteren. Vindt je voelen lastig, schroom niet hulpbronnen raad te plegen.

Daarbij komt dat een van de problemen van de cultuur op onze werkvloer is, dat we met de mond belijden dat er amper machtsverschil is, maar dat informele macht altijd een factor is in relaties. En die kunnen daarmee in alle onduidelijkheid een giftiger aard hebben dan de partijen door hebben. Waarbij de een kan denken dat hij gewoon een charmeur is en de ander vooral vreest voor haar toekomst. Dat vrouwen wel naar ‘loketten’ kunnen, dat er ‘sfeertje’ is en dat presentatoren ‘champions league’ spelen: het zal allemaal wel, maar het moet altijd transparant zijn wat de grenzen zijn en wie ze bepaalt.

Heel concreet adviseer ik: koppel in je organisatie de macht expliciet aan verantwoordelijkheid. Hoe hoger de (ervaren) druk, hoe nodiger dat is. Platgeslagen: als de baas vindt dat hij alles bij je kan maken, laat hem dat dan ook vooraf maar in de arbeidsovereenkomst zetten. En bij twijfel de vuistregel: degene met macht heeft de taak binnen de grenzen te blijven.