Waarom mantelzorg goed is voor mannen

Mannen kunnen hun hele leven wegblijven bij zorg en nabijheid, en vaak merkt niemand dat. We verschuilen ons achter werk, druk, prioriteiten, en daar weer van bijkomen. Zorg, dat hoort meer bij vrouwen, kunnen we denken. Die vinden dat leuk, die kunnen dat beter.

Maar daarmee doen we onszelf tekort. We missen de kans om intiem te zijn, om ons te verzoenen met onze ouders, om ons te verbinden met broers of zussen, om vriendschappen te verdiepen. En we laten de samenleving met een disbalans zitten: nog altijd wordt het grootste deel van de mantelzorg door vrouwen gedaan, terwijl mannen minstens zo goed kunnen zorgen.

Je zou mantelzorg ook kunnen zien als een waardevolle investering in jezelf. Het kan zwaar zijn, soms loodzwaar. Ongemakkelijk, soms zelfs vies. Maar zorgen kan ook een verrijking zijn, omdat je er verdieping, rust, balans en dankbaarheid in vindt.

De zwaarte die je niet ziet

De mantelzorger die elke ochtend om zeven uur bij zijn moeder is om haar onder de douche te zetten, vertelt er niet over op zijn werk. De puberdochter die dagelijks haar jongere broertje met een beperking uit school haalt, klaagt er niet over bij vriendinnen. De zus die wekelijks de administratie van hun vader doet, zegt er niets van tegen de rest. Voor hen hoort het erbij. Maar ’s avonds voelen ze de vermoeidheid, de frustratie, soms de wanhoop. Toch zwijgen ze. Uit loyaliteit naar degene voor wie ze zorgen, uit het idee dat klagen geen optie is.

En daar ligt voor mannen een kans: niet wegkijken, niet vanzelfsprekend vinden, maar actief checken hoe het gaat. Dat kan de broer zijn die vraagt: “Zal ik dit weekend een keer jouw beurt overnemen?” De zoon die tegen zijn zus zegt: “Wat valt jou het zwaarst?” Of de vriend die niet alleen informeert naar de zieke ouder, maar ook naar degene die de zorg draagt. Goed zorgen betekent óók zien dat je naaste bijna breekt – en dan de hand uitsteken, zodat niemand het alleen hoeft te dragen.

Het begint eerder

Ik weet hoe pijnlijk het is om níét te zorgen. Bij mijn psychisch zieke broertje had ik bij zijn zijde moeten blijven. Als ik geweten had hoe erg hij er aan toe was: misschien was hij niet uit het leven gestapt, en was hij er nu nog geweest. En mijn vader stierf onverwachts, zonder dat ik had gezien hoe hij in zijn laatste jaren ongemerkt achteruitging. Dat gemis, maar ook de spijt, draag ik mee. Het laat me beseffen: mantelzorg is mantelzorg, maar hoe eerder je de verbinding begint, hoe beter. Wie nu (weer) intimiteit met zijn naasten kan voelen, voorkomt misschien leed, en maakt mogelijk zorgen later makkelijker én betekenisvoller.

Wat mantelzorg mannen leert

Onmacht leren dragen

Mannen zijn opgevoed om te fixen. Maar mantelzorg laat je onmacht zien. Je kunt de ziekte van je moeder niet genezen, het verval van je vader niet stoppen. Je kunt wel naast hen staan. Dat doet pijn, maar het leert je verdragen wat niet te veranderen is – en toch niet weglopen.

Nabijheid en erkenning

Zorgen dwingt je dichtbij te komen. Soms letterlijk: je helpt je moeder met haar kousen, je vader met douchen. Het zijn intieme handelingen die je anders nooit zou doen, en eerlijk gezegd: waar je niet op zit te wachten. Maar je merkt dan wel hoe krachtig een blik of een zacht dankjewel kan zijn. En hoe goed het voelt om dat aan te nemen. Net zo belangrijk: je leert het zelf uitspreken. Tegen je zus die al weken niet slaapt. Tegen je broer die alles regelt bij de instanties. Mantelzorg opent je mond voor erkenning.

Intimiteit en kwetsbaarheid

Een man die naast zijn zieke vader of vriend zit, ziet de tranen. En misschien huilt hij zelf mee. Dat moment – zonder pantser, zonder woorden, alleen twee mannen in stilte – is pure intimiteit. Zo’n ongekend niveau van intimiteit verandert je. Je merkt dat kwetsbaarheid, raken en geraakt worden, geen zwakte is, maar een krachtige hulpbron van verbinding.

Prioriteiten en pauze

Mantelzorg haalt je uit de ratrace. In plaats van targets of deadlines draait het opeens om eten geven, een wandeling maken, muziek luisteren. Zorgverlof lijkt verlies voor je carrière, maar kan een verademing zijn. Het is een adempauze die je leert herijken wat er werkelijk toe doet, misschien ook omdat je het kind in jezelf op kan halen, en er zo wat rust komt in je systeem.

Geen spijt achteraf

De hardste les komt vaak later. Had ik mijn vader vaker gezien. Had ik mijn broer meer gesteund. Als ik geweten had dat dat de laatste weken waren, dan…. Die zinnen hoor je vaak. Wat je bijna nooit hoort: Had ik maar mínder gezorgd. Was ik maar afzijdig gebleven.

Samen zorgen

Mantelzorg is vaak een familiezaak. Je deelt het met broers en zussen, en dan komen oude patronen boven: wie doet het meeste, wie bepaalt, wie trekt zich terug. Vaak laten mannen het aan hun zussen over en beperken ze zich tot administratie of financiën. Terwijl in de fysieke nabijheid winst te halen is: samen zorgen kan families dichter bij elkaar brengen – al moet er soms een en ander aan oud zeer eerst op tafel voordat het er af kan .

Ik heb gezien hoe broers en zussen elkaar opnieuw vonden tijdens de zorg voor hun moeder. Hij bleek handig in regelwerk, zij had eindeloos geduld in de dagelijkse zorg. Door elkaar ruimte te gunnen groeide respect. En soms waren de rollen precies andersom, of heel anders verdeeld. Samen zorgen vraagt moed, openheid, en bereidheid om oud zeer op tafel te leggen. Maar het levert ook iets op dat je nergens anders vindt: hernieuwde verbondenheid, trots dat je het samen hebt gedragen.

De zorgende mens

We zijn gewend te denken in beelden van de werkende, spelende of denkende mens. Maar er is nog een mensbeeld dat we nu dringend moeten koesteren: de zorgende mens. Een wereld in nood vraagt dat van ons, en met met name van de ons die zelf niet in de fysieke problemen zit.

Zorgzaamheid is geen vrouwelijke eigenschap, het is menselijk. Het zit in ons DNA. Zonder zorg voor elkaar hadden we nooit overleefd. En vandaag is het misschien wel het beste medicijn tegen de leegte waar veel mannen in terechtkomen als werk en prestaties niet meer genoeg geven.

Mantelzorg maakt mensen completer. Het leert ons geduld in onmacht, kracht in kwetsbaarheid, diepte in relaties. Het is geen straf, maar een kans – misschien een grootste kans op extra persoonlijke ontwikkeling.

Uitnodiging

Mantelzorg kan zwaar zijn, al is het soms maar door de uitzichtloosheid. En het kan je breken als je het alleen draagt, als niemand vraagt hoe het met je gaat. Maar het is ook een bron van trots en betekenis. Het kan mannen tot betere zonen, broers, partners, vaders, vrienden en professionals maken.

Mantelzorg is geen feestje, maar wél een uitnodiging. Een uitnodiging aan mannen om een nieuwe uitdaging aan te gaan: niet nog een marathon lopen, niet nog een promotie najagen, maar er zijn voor wie je lief is. Niet alleen voor hen, maar ook voor jezelf.

Dus: wacht niet. Bel je vader. Ga bij je moeder langs. Zoek je broer of zus op. Stel de vraag: Hoe gaat het echt met je? Verduur het antwoord, ook al heb je geen directe oplossing paraat. En bied je hulp aan. Want zorgen is een prachtcadeau – ook aan jezelf.

Nathan Vos publiceert over mannen en mentale gezondheid en begeleidt daar ook in, individueel en in groepen. Ook is hij bezig met het opzetten van ‘Ik Ben Er Ook’, een platform door en voor de mens achter de mantelzorger. 18 oktober geeft hij, met Jaqueline van Meerten, in Amsterdam de workshop ‘Je bent goed genoeg. Een verlichtende workshop voor mantelzorgers’. Er zijn nog plaatsen beschikbaar. Klik hier voor meer informatie.